[Giải đáp] Gốc tự do là gì? Phương pháp loại trừ gốc tự do

Theo nghiên cứu từ các chuyên gia đầu ngành về sức khỏe cho biết: Hằng ngày trong cơ thể chúng ta phải hứng chịu hơn 10.000 đợt tấn công/tế bào từ gốc tự do. Để tránh được sự tàn phá này, hôm nay tác giả sẽ đưa ra những phương pháp giảm tác động của gốc tự do đến cơ thể.

Gốc tự do là gì?

Gốc tự do là một thuật ngữ khá quen thuộc trong ngành y dược hay còn được gọi là chất oxy hóa, có tên tiếng Anh là free radical. Chúng là những nguyên hoặc phân tử tồn tại ở dạng dị biệt bị mất đi một điện tử trong lớp ngoài cùng electron. Mỗi một nguyên tử tạo nên tế bào sống được bao quanh bởi các electron quanh nhân tiến ra lớp ngoài cùng là lớp vỏ Electron. Mỗi lớp vỏ này được thiết lập sẵn một lượng điện tử nhằm lấp đầy lần lượt các lớp vỏ quanh hạt nhân tạo thành một nguyên tử ổn định. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển hóa vì nhiều nguyên nhân mà các nguyên tử bị mất đi một điện tử tạo một có lớp vỏ không đầy, chúng buộc phải liên kết một nguyên tử khác lấy đi electron xếp vào vỏ ngoài cùng. Những nguyên tử đó được gọi là gốc tự do.

Do đó, các gốc tự do phát triển liên tục trong quá trình chuyển hóa chất bên trong cơ thể bởi các tác động tiêu cực từ môi trường, thực phẩm, vấn đề tinh thần của con người. Các gốc tự do này có thể gây tổn hại đến tất cả các tế bào cơ thể nhất là não bộ, gây lão hóa và một loạt các bệnh lý cho con người.

Sự nguy hiểm của gốc tự do đối với sức khỏe.

Sự hình thành gốc tự do trong thời gian ngắn và luôn trong trạng thái bất ổn khiến các nguyên tử tìm cách “chiếm đoạt” các electron của nhau gây ra phản ứng dây chuyền hỗn loạn trong cơ thể.

Quá trình này diễn ra gây tổn thương, rối loạn chức năng màng tế bào, thậm chí gây chết tế bào, ảnh hưởng đến sự sắp xếp các phân tử protein và ADN bên trong cơ thể người.

Dựa vào nghiên cứu được công bố năm 1956 về thuyết gốc tự do gây ra sự lão hóa, theo thời gian dài liên tục các gốc tự do sẽ phá vỡ hoạt động tế bào trung ương. Kết quả, khi cơ thể già đi khả năng kháng lại các gốc tự do giảm sút dẫn đến quá trình thoái hóa, gây tổn hại đến một loạt bộ phận bên trong cơ thể. Học thuyết này cũng chỉ ra chu trình phá hủy sức khỏe của cơ thể như sau:

• Trước tiên, chúng phá hủy màng tế bào gây oxy hóa màng tế bào làm chậm quá trình trao đổi chất thải, khó khăn trong hấp thụ dinh dưỡng
• Phá hủy thành công màng tế bào, các gốc tự do tiếp tục xâm lấn các ty lạp thể, hủy hoại nguồn dinh dưỡng, năng lượng của tế bào.
• Cuối cùng, chúng gây tổn hại các cơ quan bằng cơ chế oxy hóa, làm suy yếu các enzym khiến cơ quan trung ương của cơ thể không tăng trưởng, giảm hệ miễn dịch chống chọi lại gốc tự do.

Gốc tự do là thủ phạm gây ra hơn 120 bệnh lý trên tất cả bộ phận cơ thể con người ảnh hưởng chất lượng cuộc sống đặc biệt là não bộ, mạch máu, tim, thận, phổi, hệ miễn dịch…Nó cũng là nguyên nhân cốt yếu dẫn đến các loại bệnh ung thư thường gặp.

Các nghiên cứu mới đây đã tìm ra những bệnh nghiêm trọng gây ra bởi gốc tự do như:

• Cơ quan thần kinh trung ương: đau vai gáy, Alzheimer, chứng hay quên.
• Cơ quan hô hấp: Viêm phổi, ung thư phổi, hen suyễn.
• Cơ quan bài tiết: Đái tháo đường, giảm hệ miễn dịch, viêm cầu thận.
• Bệnh tim mạch: xơ vữa động mạch, tắc mạch máu, cao huyết áp.
• Bệnh di truyền, gen: Huntington, Parkinson.
• Các loại bệnh khác: viêm khớp, da nhăn nheo, rụng tóc, tóc bạc sớm…

Gần đây, thuyết nghiên cứu được thí nghiệm trên chuột đã đưa ra các lời giải thích cho thấy các gốc tự do được tạo ra đã phá hỏng các chất trong tế bào, làm tăng khả năng kháng thể của gốc tự do gây phá hủy cơ thể. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng khi chuột càng “già” thì lượng gốc tự do càng tăng, những thay đổi này phù hợp với tình trạng sức khỏe con người bị suy giảm.

Yếu tố hình thành gốc tự do đối với cơ thể

Trong cơ thể mỗi con người liên tục xuất hiện các mảnh phân tử bất ổn khiến các tế bào bị phá hủy, tổ chức của cơ thể cũng bị ảnh hưởng tiêu cực nặng nề. Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng việc sản sinh nhanh chóng các gốc tự do chính là do cơ thể bị “già” – mất đi khả năng chống chịu bệnh. Nghiên cứu chỉ ra mỗi cơ thể con người có thể duy trì sự sống được khoảng 140 năm thế nhưng tuổi thọ trung bình thực tế chỉ bằng một nửa.

Trong khi yếu tố làm cơ thể già đi là do sự xâm nhập của môi trường nhiều chất độc tạo ra các chất thải sẽ tích trữ trong quá trình chuyển hóa sẽ tàn phá các tế bào, gây lão hóa cơ thể. Môi trường sống hiện tại khiến chúng ta tiếp xúc với các độc tố như hóa chất trừ sâu, nước thải, không khí ô nhiễm, chất bảo quản thực phẩm, hiệu ứng nhà kính, kim loại nặng… Lối sống không khoa học, chế độ ăn uống nhiều dầu mỡ chiên rán, áp lực công việc, cuộc sống tình trạng stress càng làm trầm trọng quá trình gia tăng các gốc tự do. Do vậy, hàng rào kháng thể chống lại sự oxy hóa ngày suy yếu gây mất kiểm soát số lượng gốc tự do khiến chúng tăng cao bất thường.

Nguyên nhân gây gia tăng gốc tự do:

• Yếu tố môi trường: Ô nhiễm, tia bức xạ, tia tử ngoại, ô nhiễm nguồn nước, hóa chất, bức xạ
• Yếu tố nội sinh: Chế độ ăn uống nhiều chất béo gây rối loạn chuyển hóa lipid, thừa năng lượng, thiếu các loại vitamin A, E, C, B. Chế độ sinh hoạt, lối sống mất cân bằng, căng thẳng tinh thần, lao động quá sức, áp lực tinh thần
• Yếu tố bên trong cơ thể: Tế bào bị giảm đột ngột trữ lượng Antioxidant, di truyền, ADN.

Gốc tự do tấn công não bộ như thế nào?

Do gốc tự do được hình thành mạnh mẽ trong quá trình chuyển hóa các chất axit béo chưa bão hòa, chính vì vậy não bộ là nơi chịu sự tấn công nặng nề nhất. Mặc dù, não bộ chỉ chiếm 2% trọng lượng cơ thể nhưng lại là cơ quan chứa nhiều chất béo nhất tới hơn 60% các axit béo bão hòa và tiêu thụ hơn 25% năng lượng, oxy của toàn cơ thể. Vì vậy, hoạt động chuyển hóa của não bộ làm sản sinh ra gốc tự do hơn gấp 5 lần các bộ phận khác.

Mặc dù, não bộ là cơ quan nhạy cảm chứa nhiều gốc tự do gây hại nhất nhưng hệ thống kháng gốc tự do chỉ bằng 1/10 cơ quan khác. Vì vậy, não rất bị tổn thương bởi sự tấn công của gốc tự do gây ra các bệnh lý thoái hóa dây thần kinh và tắc nghẽn mạch máu não.

Não bộ là hệ thống các tế bào có liên kết mật thiết với nhau, bộ máy này làm việc chuyển đổi chất hằng ngày để duy trì và điều khiển hoạt động của cơ thể. Khi xảy ra sự cố, cơ thể sẽ phát hiện và tìm biện pháp khắc phục. Não bộ bị tấn công bởi gốc tự do, chúng xâm nhập và phá hủy các tế bào trong não thì cơ chế tiết enzym có chức năng loại bỏ các phân tử hỏng, tự tổng hợp sửa chữa, tạo phân tử mới hoàn chỉnh. Tuy nhiên ở một chu trình mới gốc tự do có khả năng tạo ra được các chuỗi oxy hóa lipid tiếp tục gây oxy hóa tế bào gây tổn hại đến não bộ. 

Các nhóm bệnh thường gặp khi não bộ bị các gốc tự do xâm lấn:

• Tấn công nhóm tế bào thần kinh: Khi não bộ xảy ra cơ chế chuyển đổi chất liên tục đồng nghĩa sự tồn tại quá nhiều gốc tự do mà bộ máy bên trong không thể khắc phục được, chúng khiến tổn thương cấu trúc não bộ, giảm chức năng hoạt động tế bào thần kinh. Từ đó gây nên các triệu chứng như: đau đầu, đột quỵ, ung thư não, thoái hóa thần kinh, suy giảm trí nhớ, mất tập trung… Tình trạng kéo dài rất dễ dẫn đến các biến chứng nặng như  Alzheimer, Parkinson…
• Tấn công mạch máu não: Sự tấn công tế bào thành mạch máu gây ra hiện tượng xơ vữa mạch máu tạo các khối huyết làm tắc nghẽn mạch máu. Khi hệ thống mạch máu không được lưu thông đến nhu mô não gây nên các bệnh về tuần hoàn máu não, tai biến, thiếu máu não…

Phương pháp loại bỏ gốc tự do trong cơ thể

Mỗi một ngày từng tế bào trong cơ thể phải hứng chịu hơn 10.000 đợt tấn công bởi các gốc tự do có hại. Sự sản sinh không ngừng khiến chúng trở thành mối nguy hại lớn con người khiến cơ thể hệ thống miễn dịch, phòng vệ bị suy yếu. Chính vì vậy, để bảo vệ sức khỏe chúng ta cần hạn chế sự gia tăng tế bào gốc bằng các phương pháp tự nhiên an toàn chống lại sự oxy hóa cơ thể.

Hạn chế tác động gia tăng gốc tự do

Số lượng tích lũy của gốc tự do tỉ lệ thuận theo tuổi của con người, tác hại đến các tế bào sẽ ngày một nghiêm trọng nếu không có sự can thiệp. Chính vì vậy, khi cơ thể càng bị chịu nhiều tác động có hại từ môi trường lúc đó gốc tự do sẽ thừa cơ gia tăng nhanh chóng, thúc đẩy oxy hóa tế bào, làm suy giảm hệ miễn dịch xuất hiện các bệnh lý. 

Không chỉ sinh ra trong quá trình chuyển đổi chất béo trong cơ thể chúng còn hình thành trong sự tác động tiêu cực từ môi trường sống như khói bụi, ánh nắng, phóng xạ, không khí nhiễm khuẩn, thực phẩm chứa chất bảo quản… chính vì thế, để ngăn chặn sự gia tăng tiến trình oxy hóa thì chúng ta cần hạn chế những yếu tố này như: trồng nhiều cây xanh, ra đường che chắn, loại bỏ thói quen hút thuốc uống rượu bia, sử dụng thực phẩm an toàn…

Xây dựng lối sống khoa học lành mạnh

Để có một cơ thể khỏe mạnh bạn cần có những chế độ rèn luyện thể dục thể thao điều độ, ngủ đủ giấc. Khi bạn có một giấc ngủ đủ dài (5 – 6 tiếng) sẽ giúp các tế bào trong cơ thể có thời gian phục hồi và nạp năng lượng làm việc ngày tiếp theo.

Những áp lực công việc khiến bạn stress, lo âu, buồn phiền cơ thể sẽ tự sản sinh nhiều gốc tự do có hại. Vì vậy, giữ một tâm thái vui vẻ, lạc quan là một phương pháp giúp cơ thể tạo ra cơ chế điều tiết hoocmon hữu ích cho cơ thể cải thiện sức khỏe hạn chế những thực phẩm chứa chất bảo quản và tuyệt đối không sử dụng thuốc lá, rượu bia nếu muốn ngăn ngừa gốc tự do tấn công cơ thể.

Bổ sung chất chống oxy hóa cho cơ thể

Chất oxy hóa có vai trò quan trọng trong quy trình giải phóng các điện tử, khi gốc tự do nhận các điện từ này thì chúng có chức năng vô hiệu hóa và ngăn chặn gốc tự do tấn công tế bào khỏe mạnh. Tuy nhiên, cơ chế này sẽ bị giảm sút theo tuổi tác chính vì vậy việc bổ sung chất oxy hóa cho cơ thể rất cần thiết.

Chất oxy hóa tự nhiên được các chuyên gia khuyên dùng: Selen, Betacarotene, vitamin A, C và E…

• Các loại thực phẩm chứa Betacarotene bao gồm dưa hấu, đu đủ, cà rốt, ớt, bí đỏ, cà chua… đây là những rau củ giúp cải thiện hệ thống miễn dịch chống lại gốc tự do, giảm các bệnh lý liên quan đến tế bào ung thư.
• Các loại thực phẩm giàu vitamin: Cam, quýt, hạt ngũ cốc, tỏi, bông cải xanh, gạo lứt. Các loại vitamin có vai trò cốt yếu trong việc tăng sức đề kháng, khử gốc tự do trong máu và bào tương. Ngoài ra các thực phẩm chứa Carotenes có tác dụng trong phòng ngừa các bệnh về tim mạch. Riêng gạo lứt có chứa hơn 120 chất chống oxy hóa giúp cải thiện chức năng hoàn chỉnh phân tử của enzym, chống sự tàn phá của gốc tự do.

Cung cấp ion kiềm cho cơ thể hạn chế gốc tự do

Nước ion kiềm được tạo ra nhờ công nghệ điện giải do các nhà khoa học Nhật Bản sáng chế và được công nhận thanh lọc giải độc cho cơ thể. Nước kiềm và những lợi ích của nó là một trong những xu hướng mới được giới chuyên môn đánh giá rất cao. Nó giúp làm chậm quá trình lão hóa, điều chỉnh nồng độ pH của cơ thể và ngăn ngừa các bệnh mãn tính khác nhau. Nước kiềm ion có khả năng trung hòa nồng độ axit trong cơ thể, điều mà nước thông thường không làm được.

Theo lý giải của các chuyên gia, nước kiềm là nước đã được ion hóa, có nghĩa là độ pH của nước đã được tăng lên. Thông thường độ pH của loại nước này sẽ  dao động khoảng 8.0- 11.5. Tùy vào mức độ pH mà nước ion kiềm sẽ có những tác dụng khác nhau. Các chuyên gia cho biết, nước ion kiềm giúp trung hòa axit trong cơ thể;  ngăn chặn và tiêu diệt các gốc tự do gây hại nhờ tính chất kiềm rất cao. Quá trình trung hòa axit trong cơ thể sẽ giúp ngăn chặn các bệnh lý mãn tính như: Trào ngược, gút, dạ dày, tiểu đường,…

Nhờ có cấu trúc phân tử siêu nhỏ (bé hơn 5 lần các loại nước thông thường) ion kiềm có khả năng hấp thụ vào các tế bào nhanh chóng, giúp cơ thể tái tạo nước hiệu quả. Bên cạnh đó, loại nước này cũng có nhiều khoáng chất  như magiê và canxi, natri,…  đây đều là những khoáng chất cần thiết để duy trì hệ xương khớp khỏe mạnh. 

Ngoài ra với hàm lượng Hydrogen cao, nước ion kiềm còn có khả năng bóc tách chất độc trên các rau, củ, quả, giúp món ăn trở nên thơm ngon, dễ chín. Đồng thời khi sử dụng loại nước này để ngâm rửa sẽ thấy vị chát được giảm bớt và các loại củ quả thêm giòn, ngọt hơn.

Với những tác dụng tuyệt vời kể trên không ai có thể phủ nhận được vai trò của nước ion kiềm trong việc chống lại gốc tự do. Vì vậy để bảo vệ sức khỏe của mình, ngay từ hôm nay bạn hãy trang bị cho mình một chiếc máy điện giải. Việc sử dụng nước ion kiềm trực tiếp tại máy sẽ giúp cơ thể hấp thụ tối đa hàm lượng Hydrogen, giúp ích cho quá trình tiêu diệt gốc tự do. Mặt khác so với nước ion kiềm đóng chai, nước tạo ra từ máy điện giải có độ an toàn cao hơn do không tiếp xúc với nhựa. Bên cạnh đó về lâu dài việc đầu tư máy điện giải cũng sẽ là bài toán kinh tế có nhiều lợi ích cho người dùng.

Như vậy, gốc tự do là nguyên nhân hình thành và phát triển của các bệnh lý thoái hóa và ung thư, nhất là khi chúng ta bước vào tuổi 40. Việc chống lại sự tàn phá của gốc tự do là vô cùng quan trọng. Để giữ gìn sức khỏe chúng ta phải có một chế độ sinh hoạt điều độ kết hợp chế độ ăn uống điều độ, bổ sung chất chống oxy hóa cho cơ thể.